نظرسنجی تلفنی از مردم تهران درباره وسواس

پیشگفتار
بیماری‌ها و اختلالات روانی نیز مانند بیماری ها و اختلالات جسمانی گریبانگیر بسیاری از افراد جامعه می شوند و سلامتی آنها را به خطر می اندازند و فکر متخصصان و متفکران جوامع را به خود مشغول می کنند . بیماری وسواس از جمله اختلالات روانی بسیار پیچیده و جالب است که از اوایل قرن نوزدهم نظر روانپزشکان غربی را به خود جلب کرده است .
وسواس پیچیده‌ترین بیماری عصبی و روانی است که شاید برای یک فرد سالم و شخصی که هیچگاه دچار اختلال وسواسی نشده، درک و شناخت این بیماری اصلا مقدورنیست.
وسواس یکی از شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین اختلالاتی است که از دسته اختلالات اضطرابی بوده و مشخصه اصلی آن اضطراب است.

روانشناسان نشانگان بیماری وسواس را آخرین تلاش فرد برای سازمان بخشی به توانایی پیش بینی خود علیه فروپاشی روانی می دانند به عبارت دیگر وسواس آخرین تلاش فرد برای نظم بخشیدن به دریافت های شناختی پیش از سقوط در ورطه روان پریشی است .
وسواس فکری-عملی بیماری است که در آن فرد افکاری ناخواسته داشته و  اعمالی را بارها و بارها تکرار می کند افرادی که مبتلا به این روان رنجوری هستند، عادات رفتاری دارند که سد راه زندگی روزانه شان است.در اختلال وسواس فکری عملی فرد مجبور است در مورد چیزهایی فکر کند که آرزو می کند بتواند راجع به آن نیندیشد ، مجبور است اعمالی را انجام دهد که دائما به خود می گویدای کاش میتوانستم آن هارا انجام ندهم .

OCD (وسواس) یک بیماری بالقوه ویرانگر است که می تواند مشکلات بسیار زیادی را در شغل ، تحصیل، یا روابط شخصی یا اجتماعی افراد ایجاد کرده و بطور کلی ، منجر به ناتوانی اقتصادی و اجتماعی برای بیماران مبتلا و اعضای خانواده آنان شود .

اکثر افراد مبتلا به این روان رنجوری، خود می دانند که افکار و اعمالشان بی معنا و غیر ضروری است، اما قادر به نادیده گرفتن آن یا خودداری از انجام آن نیستند. اختلال وسواس در زیر مجموعه اختلالات اضطرابی قرار دارد . افراد مبتلا ، یا دارای افکار وسواسی یا اعمال وسواسی و یا مبتلا به هر دو آن ها هستند . باید دانست که افکار و اعمال وسواسی ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند . مثلا اعتقاد به آلوده بودن یا گناه آلود بودن دست ها ، منجر به شستن مکرر آن ها می شود .

از مبتلایان مشهور به وسواس می توان به نویسنده بزرگ جان بانیان ، اصلاح گر مذهبی مارتین لوتر ، میلیونر بزرگ هوارد هوگس و دانشمند بزرگ چارلز داروین اشاره کرد ، لیدی مکبث شخصیت افسانه ای شکسپیر فریاد می زند "بیرون شو لکه کثیف، او مکررا دست های خود را ‌‌‌‌‌‌‌‌می شوید".

وسواس فکری چیست؟
وسواس فکری شامل ایده ها، نظرات، انگیزه هایی است که مرتباً به ذهن فرد هجوم می آورد. وسواس‌های فکری شامل عقاید، تکانه‌ها یا تصاویر ذهنی پایداری هستند که مزاحم و نامناسب بوده و منجر به اضطراب و پریشانی آشکار می‌شوند.  از وسواس های فکری متداول می توان به ترس از میکرب و کثیفی ، اهمیت دادن زیاد به نظم، دقت و درستی، نگرانی از اینکه کاری به خوبی انجام نشده باشد، حتی وقتی فرد می داند که این مسئله صحت ندارد ،برخی از مهمترین افکار وسواسی عبارتند از :افکار وسواسی مربوط به میکرب، افکار وسواسی مربوط به کثیفی و آلودگی ، شک ، نظم و ترتیب ذهنی ، تقارن ، افکار  جنسی نفرت انگیز ، افکار مذهبی نفرت انگیز ، تصاویر نفرت انگیز ، تصاویر ترسناک ، تصاویر خشونت آمیز ، ترس از فراموشی ، ترس از آسیب رساندن به فرد مورد علاقه اش.

وسواس عملی چیست؟  
افکار وسواسی فرد را مضطرب و هراسان می کند. این افراد سعی می کنند با انجام اعمالی بخصوص بنابر قانونی که برای خود می سازند، از شر این افکار خلاص شوند. این رفتارها، وسواس عملی نامیده می شود. وسواس‌های عملی شامل رفتارهای تکراری یا اعمال ذهنی مانند دعا کردن هستند که هدف آنها پیشگیری یا کاهش اضطراب و پریشانی، به دست آوردن لذت و یا رضایت است .از وسواس های عملی متداول می توان به:شستن و تمیز کردن، مثل شستن دست ها، دوش گرفتن یا مسواک زدن مداوم،چک کردن مداوم قفل در و پنجره برای اطمینان یافتن از اینکه قفل هستند یا نه،تکرار یک عمل، مثل رفتن و آمدن مدام، نشستن و پا شدن، یا دست زدن به یک چیز بخصوص برای دفعات زیاد، منظم و مرتب کردن چیزها به طرق معین اعدادی را مداوم حساب کردن و شمارش ، منظم کردن اشیاء بر اساس تناسب و تقارن با یکدیگر،  نگاه داشتن روزنامه ها، ایمیل ها یا چیزهایی که دیگر مورد نیاز نیست و مدام به دنبال تصدیق و تایید دیگران بودن ، اشاره کرد.

میزان شیوع بیماری:
 این اختلال چهارمین اختلال روانپزشکی محسوب می شود، سالهای متمادی، این روان رنجوری یک بیماری بسیار نادر بود. تعداد دقیق افراد مبتلا به آن پنهان نگاه داشته می شد، چراکه مردم از روی خجالت مشکل خود را با کسی مطرح نمی کردند.کارشناسان می‌گویند: اگرچه در ابتدا شیوع وسواس ، نادر تصور می‌شد اما امروزه بر اساس اطلاعات راهنمای تشخیص اختلال‌های روانی میزان شیوع این اختلال در طول زندگی ‪ ۲/۵‬درصد و در یک سال ‪ ۱/۵‬تا۲/۱‬درصد برآورد شده‌است. این بیماری مردان و زنان را به میزان مساوی مبتلا می کند.نرخ فراوانی و تاثیری که این اختلال بر عملکرد فرد در خانه ، در محیط کار و یا مدرسه دارد، باعث شده که شناخت و درمان این اختلال مهم باشد .

علل بیماری:
کسی تا به حال علت روشن و آشکاری برای ابتلا به وسواس فکری-عملی پیدا نکــرده است. وسواس یکی از شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین اختلالاتی است که از دسته اختلالات اضطرابی بوده و مشخصه اصلی آن اضطراب است. برخی تحقیقات ثابت کرده است که احتمالاً بعضی مواد شیمیایی موجود در مغز، که سِروتونین خوانــده می شوند از انجام کاری به طور مکرر توسط فرد جلوگیری به عمل می آورد. فرد مبتلا به این روان رونجوری ممکن است میزان کافی سِروتونین در مغز نداشته باشد. بعضی از این بیماران با استفاده از داروهایی که میزان سِروتونین را در مغز افزایش می دهــد، تقریباً بهبود می یابند.

سایر بیماری های مرتبط با وسواس فکری-عملی:
افراد مبتلا به این روان رنجوری معمولاً مبتلا به سایر اضطراب ها مثل فوبیا (ترس بی پایه و اساس مثل ترس از عنکبوت یا ترس از پرواز کردن) و یا حملات وحشتزدگی نیز می باشند. این افراد همچنین ممکن است مبتلا به افسردگی، اختلال تغذیه، یا اختلال در یادگیری مثل خوانش پریشی نیز باشند.

طریقه درمان :
دانشمندان دو شیوه درمانی موثر را در درمان اختلال وسواس مطرح کرده اند :
1- درمان دارویی 2- روان درمانی شناختی - رفتاری
برای درمان روان رنجوری وسواس فکری-عملی، داروهای زیادی موجود است.این داروها که عموما"مهارکننده های اختصاصی باز جذب سروتونین هستند ، عبارتند از : فلئوکرتین (prozac) فلوکسامین (luvox)، پاروکسیتین (paxil) ، سرترالین (zooloft) ، سینالوپـرام (celexa) و کلومیپرامین (anafranil) همچنین روش‌های رفتار درمانی نیز برای معالجه این بیماران وجود دارد که خود مشاور، روان شناس و روان پزشک در سیکل درمانی از آن استفاده می‌کند. اصول این نوع درمان را می توان به شرح ذیل خلاصه کرد:
1- رویارویی ارادی و عمدی با همه موقعیت های اجتنابی قبلی
2- رویارویی مستقیم با محرک های ترسناک ( ازجمله افکار)
3- جلوگیری از آیین مندی های اجباری و رفتارهای خنثی ساز و از آن جمله رفتارهای نا آشکار( یعنی جلوگیری از پاسخ )
در رفتار درمانی، افراد مبتلا با موقعیت هایی روبه رو می شوند که اضطراب و وسواس فکری آنها را افزایش می دهد. بعد متخصص آنها را تشویق میکند تا دست به آن اعمال وسواسی نزند و احساسات عصبی خود را کنترل کند. مثلاً کسی که وسواس فکری درمورد میکروب و کثیفی دارد، ترغیب می شود تا از یک دستشویی عمومی استفاده کرده و دست های خود را فقط یک مرتبه بشوید. برای استفاده از این متد، فرد مبتلا باید قادر باشد میزان بالای اضطراب تحمیل شده بر او را تحمل کند. در طول زمان رفتار درمانی باعث از بین رفتن علائم این بیماری خواهد شد.

افراد بزرگسال زمانی که تشخیص دادند که انجام شغل یا ادامه تحصیل آنها ،  به دلیل آنکه وقت بسیار زیادی را صرف افکار و رفتارهای وسواسی شان می کنند، دشوار است ، باید از یک متخصص یاری بخواهند . در مورد کودکان و نو جوانان هم زمانی که والدین آن ها از فرزندشان رفتار غیر عادی و تکراری می بینند ، باید از یک متخصص سلامت روان طلب یاری کنند .

منابع و مآخذ:
 سایتهای اینترنتی : گواشیر دات کام، تبیان، فردا
 کتاب ها:روانشناسی مرضی کودک (حسین آزاد)   بهداشت روانی(سعید شاملو)
پایان نامه ها: پایان نامه های کارشناسی ارشدسید فاضل نبوی گیلده و رضوان حسینی  (دانشگاه علامه طباطبایی)

کلیات تحقیق
در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده است تا به میزان اطلاع پاسخگویان نسبت به بیماری وسواس، نوع رفتار آنها با اشخاص وسواسی ونظر آن ها در باره رمان پذیری این بیماری دست یافت.  این گزارش حاصل جمع آوری پاسخ 1230نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند. در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش های تحقیق را داشته اند، منعکس شده است.

اهداف  تحقیق
هدف کلی این تحقیق دستیابی به مجموعه اطلاعات زیر است:
شناخت مردم ازبیماری وسواس در جامعه
تعیین فراوانی این بیماری در بین پاسخگویان
دیدگاه پاسخگویان در مورد افراد وسواسی
تعیین نوع رفتارهای وسواسی در جامعه
تعیین میزان شیوع بیماری در بین زنان ، مردان

روش نظرسنجی             
در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) به روش پیمایشی و نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. عددهای داخل جدول گرد شده است.

جامعه نمونه
در این تحقیق نمونه آماری شامل  1230 نفر از مردم تهران است لازم به ذکر است که از این تعداد درصد  36 مرد و 64 درصد زن هستند.

زمان اجرای نظرسنجی
این نظرسنجی از تاریخ  31  تیر ماه تا 1 مرداد ماه توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری انجام شده است.

پرسشنامه نظرسنجی
1.  جنس         
2. سن           
3. تحصیلات
4. بعضی آدما توجامعه به وسواسی بودن معروفند، شما تا به حال با این افراد روبرو شده اید؟ یا اصلا چیزی ازشون شنیدید؟
5. شما هیچوقت در زندگی دچار وسواس بوده اید ؟
6. به نظر شما وسواس اصلا چیه ؟
7. به نظر شما وسواسی ها چه کارهایی انجام می دهند ( چه نشانه هایی دارند)؟ 
8. چه ا فراد ی بیشتر دچار وسواس می شوند ؟
9. با یک شخص وسواسی باید چگونه رفتار کرد؟
10. فکر می کنید بیشتر مردان  وسواسی می شوند یا زنان ؟ 
11. دلیلش چیه؟
12. فکر می کنید میشه وسواس را در یک شخص وسواسی از بین برد؟
13. وسواسی بودن چه مشکلاتی در زندگی مردم ایجاد می کند؟

چکیده:
 طرح نظرسنجی حاضر، ‌به منظور دست یافتن به نظر پاسخگویان نسبت به شناخت مردم از بیماری وسواس به اجرا در آمده است، یافته های این طرح به قرار زیر است:
64 درصد از پاسخگویان را زنان و36 درصد را مردان تشکیل می دهند.
16 درصد پاسخگویان در گروه سنی 30-26 سال قرار دارند .
70 درصد پاسخگویان با افراد وسواسی روبرو بوده اند.
67درصد از پاسخگویان هرگز دچار وسواس نبوده اند.
36 درصد از پاسخگویان وسواس را یک بیماری می دانند.
45 درصد از پاسخگویان گفته اند که وسواسی ها در شستشوو نظافت افراط می کنند .
28درصد از پاسخگویان گفته اند که افراد حساس بیشتر دچار وسواس می شوند.
30درصد از پاسخگویان گفته اند که با اشخاص وسواسی باید مانند بیمار رفتار کرد.
78درصد از پاسخگویان بیشترین شیوع بیماری را در بین زنان دانسته اند.
69 درصد از پاسخگویان وسواس را قابل درمان می دانند.

جنس پاسخگویان   
بر اساس جدول شماره 1، از میان 1230 نفر پاسخگو  64 درصد  زن  و 36  درصد مرد  هستند.

جدول شماره  1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنس

نمودار شماره  1

سن پاسخگویان
بر اساس جدول شماره 2، از میان 1230نفر پاسخگو 16 درصد بین 26 تا 30 سال  و 5 درصد بین  51   تا60 سال سن دارند.

جدول شماره 2- توزیع پاسخگویان بر اساس سن

نمودار شماره 2

میزان تحصیلات
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3 از میان 1230 نفر  پاسخگو معادل (42 درصد) دیپلم و معادل (4درصد ) بی سواد هستند.

جدول شماره 3- توزیع پاسخگویان بر اساس میزان تحصیلات

نمودار شماره3

 آیا پاسخگویان با آدمهای وسواسی روبرو شده اند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره4، از میان 1230 نفر پاسخگو، 856 نفر (معادل 70 درصد) با آدمهای وسواسی روبرو شده بودند.

جدول شماره 4- توزیع پاسخگویان بر اساس روبرو شدن با آدمهای وسواسی

نمودار شماره 4

آیا پاسخگویان دچار وسواس هستند ؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5، از میان 856 نفر پاسخگو یی که با وسواس آشنایی داشته اند، 67 درصد هرگز وسواسی نبوده اند 17 درصد وسواس داشته و 16درصد خود را تا حدی وسواسی دانسته اند.

جدول شماره 5-  توزیع پاسخگویان بر اساس ابتلا به وسواس

نمودار شماره 5

آشنایی پاسخگویان با بیماری وسواس
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6، از میان 856 نفر پاسخگو یی که با وسواس آشنایی داشته اند، 36 درصد وسواس را یک بیماری دانسته اند.

جدول شماره 6-  توزیع پاسخگویان بر اساس آشنایی آنها با بیماری وسواس

نمودار شماره  6

نشانه های وسواس از دیدگاه پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7 ، از میان 856 نفر پاسخگو یی که با وسواس آشنایی داشته اند، 45 درصد شستشوی زیادی،30 درصد تکرار در کارها و 22 درصدشک و تردید را از نسشانه های وسواس دانسته اند 3 دزصد از پاسخگویان نیز به کنترل قفلها به عنوان نشانه وسواس اشاره کرده اند.

جدول شماره 7-  توزیع پاسخگویان بر اساس دیدگاه آن ها نسبت به نشانه های وسواس

نمودار شماره  7

از نظر پاسخگویان چه افرادی بیشتر به وسواس مبتلا می شوند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8 ، از میان 856 نفر پاسخگو یی که با وسواس آشنایی داشته اند، 28 درصد احتمال ابتلا به وسواس افراد حساس را بیشتر دانسته اند 2 درصد از پاسخگویان والدین سختگیررا علت ابتلا به وسواس افراد وسواسی دانسته و اعلام افراد عصبی با 13 درصد و افراد با اعتماد بنفس پایین با 10 درصد از سوی پاسخگویان نیز حائز اهمیت بوده است .

جدول شماره 8-  توزیع پاسخگویان بر اساس اعتقاد آنها به  این که چه افرادی به وسواس مبتلا می شوند

نمودار شماره  8

نظر پاسخگویان در مورد  چگونگی رفتار با افراد وسواسی
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 9، از میان 856 نفر پاسخگو یی که با وسواس آشنایی داشته اند، 30 درصد ابراز داشته اند که با یک شخص وسواسی بایستی مانند یک بیمار رفتار شود ،20 درصد بی اهمیتی به مسئله را در رفتار با افراد وسواسی موثر دانسته اند، پس از آن رفتار به میل او با 15 درصد،اطمینان دادن به وی با 14 درصد و برخورد با آنها با 13  درصد در رتبه های بعدی قرار دارند همچنین 8 درصد از پاسخگویان پاسخ خاصی به این پرسش نداده اند . 

 جدول شماره 9-  توزیع پاسخگویان بر اساس چگونگی رفتار با افراد وسواسی

نمودار شماره  9

نظر پاسخگویان نسبت به نقش جنسیت در ابتلا به وسواس
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره10، 78 درصد از  پاسخگویانی که با وسواس آشنا  بوده اند، میزان شیوع وسواس را در بین زنان بیشتر از مردان دانسته و21 درصد جنسیت را در ابتلا به این بیماری دخیل نمی دانند.

جدول شماره 10-  توزیع پاسخگویان بر اساس عقیده آنها به نقش جنسیت در ابتلا به وسواس

نمودار شماره  10

دلایل پاسخگویانی که جنسیت را در ابتلا به وسواس موثر می دانند
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 11 ، از بین پاسخگویانی که جنسیت را در میزان ابتلا به وسواس در جامعه موثر دانسته اند که اکثریت قریب به اتفاق آنها شیوع وسواس در بین زنان را بیشتر اعلام کرده اند ،36 درصد اهمیت به نظافت، 28 درصد حساس بودن، 13 درصد مشغله کمتر، 5 درصد سرو کار با نظافت و 3 درصد دقت بیشتر در کار ها را علت ابتلا بیشتر زنان به وسواس دانسته اند  .

جدول شماره 11-  توزیع پاسخگویان بر اساس دلایل آنها نسبت به تاثیر جنسیت در ابتلا به وسواس

نمودار شماره  11

امکان درمان وسواس از نظر پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 12 ، از بین پاسخگویانی که شناختی در باره وسواس داشته اند 69 درصد وسواس را درمان پذیر دانسته و 19 درصد درمان وسواس را بی نتیجه اعلام کرده اند.

جدول شماره 12-  توزیع پاسخگویان بر اساس اعتقاد آنها به  ا مکان درمان وسواس

نظر پاسخگویان در ارتباط با تاثیر وسواس بر زندگی مردم
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 13 ، از بین پاسخگویانی که شناختی در باره وسواس داشته اند 39 درصد وسواس را در ایجاد بیماری روانی در افراد موثر دانسته اند، 31 درصد عنوان کرده اند که وسواس زندگی شخص وسواسی را مختل می کند، 15 درصد این بیماری را در ناراحتی اطرافیان موثر دانسته و 9 درصد نیز گفته اند که وسواس روند انجام کارها و فعالیت های زندگی را کند می کند.

جدول شماره 13-  توزیع پاسخگویان بر اساس نظر آنها در ارتباط با نوع تاثیر وسواس بر زندگی مردم

نمودارشماره13

مدیر طرح: سیامک کفایی

با همکاری: زهرا ادریس آبادی- فریده درفشی- میترا زاغی- سمیه گایگانی و سرورالسادات هاشمی

مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای روزنامه همشهری